Top 11 Bài thơ hay của nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm

Bài thơ: Đất nước

42

Đất nước
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồiĐất Nước có trong những cái “ngày xửa ngày xưa…” mẹ thường hay kểĐất Nước bắt đầu với miếng trầu bây giờ bà ănĐất Nước lớn lên khi dân mình biết tròng tre mà đánh giặcTóc mẹ thì bới sau đầuCha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặnCái kèo, cái cột thành tênHạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàngĐất Nước có từ ngày đó…Đất là nơi anh đến trườngNước là nơi em tắmĐất Nước là nơi ta hò hẹnĐất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầmĐất là nơi “con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc”Nước là nơi “con cá ngư ông móng nước biển khơi”Thời gian đằng đẵngKhông gian mệnh môngĐất Nước là nơi dân mình đoàn tụĐất là nơi Chim vềNước là nơi Rồng ởLạc Long Quân và Âu CơĐẻ ra đồng bào ta trong bọc trứngNhững ai đã khuátNhững ai bây giờYêu nhau và sinh con đẻ cáiGánh vác phần người đi trước để lạiDặn dò con cháu chuyện mai sauHằng năm ăn đâu làm đâuCũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ TổTrong anh và em hôm nayĐều có một phần Đất NướcKhi hai đứa cầm tayĐất Nước trong chúng mình hài hoà nồng thắmKhi chúng ta cầm tay mọi ngườiĐất nước vẹn tròn, to lớnMai này con ta lớn lênCon sẽ mang đất nước đi xaĐến những tháng ngày mơ mộngEm ơi em Đất Nước là máu xương của mìnhPhải biết gắn bó san sẻPhải biết hoá thân cho dáng hình xứ sởLàm nên Đất Nước muôn đời… *Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng PhuCặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống MáiGót ngựa của Thánh Gióng đi qua còn trăm ao đầm để lạiChín mươi chín con voi góp mình dựng Đất tổ Hùng VươngNhững con rồng nằm im góp dòng sông xanh thẳmNgười học trò nghèo giúp cho Đất Nước mình núi Bút, non Nghiên.Con cóc, con gà quê hương cùng góp cho Hạ Long thành thắng cảnhNhững người dân nào đã góp tên Ông Đốc, Ông Trang, Bà Đen, Bà ĐiểmVà ở đâu trên khắp ruộng đồng gò bãiChẳng mang một dáng hình, một ao ước, một lối sống ông chaÔi Đất Nước sau bốn ngàn năm đi đâu ta cũng thấyNhững cuộc đời đã hoá núi sông ta…Em ơi emHãy nhìn rất xaVào bốn ngàn năm Đất NướcNăm tháng nào cũng người người lớp lớpCon gái, con trai bằng tuổi chúng taCần cù làm lụngKhi có giặc người con trai ra trậnNgười con gái trở về nuôi cái cùng conNgày giặc đến nhà thì đàn bà cũng đánhNhiều người đã trở thành anh hùngNhiều anh hùng cả anh và em đều nhớNhững em biết khôngCó biết bao người con gái, con traiTrong bốn ngàn lớp người giống ta lứa tuổiHọ đã sống và chếtGiản dị và bình tâmKhông ai nhớ mặt đặt tênNhưng họ đã làm ra Đất NướcHọ giữ và truyền cho ta hạt lúa ta trồngHọ truyền lửa cho mỗi nhà từ hòn than qua con cúiHọ truyền giọng điệu mình cho con tập nóiHọ gánh theo tên xã, tên làng trong mỗi chuyến di dânHọ đắp đập be bờ cho người sau trông cây hái tráiCó ngoại xâm thì chống ngoại xâmCó nội thù thì vùng lên đánh bạiĐể Đất Nước này là Đất Nước Nhân dânĐất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoạiDạy anh biết “yêu em từ thuở trong nôi”Biết quý công cầm vàng những ngày lặn lộiBiết trồng tre đợi ngày thành gậyĐi trả thù mà không sợ dài lâuÔi những dòng sông bắt nước từ lâuMà khi về Đất Nước mình thì bắt lên câu hátNgười đến hát khi chèo đò, kéo thuyền vượt thácGợi trăm màu trên trăm dáng sông xuôiNgười dạy ta nghèo ăn cháo ăn rauBiết ăn ớt để đánh lừa cái lưỡiCái cuốc, con dao, đánh lừa cái tuổiChén rượu đánh lừa cơn mỏi, cơn đauCon nộm nang tre đánh lừa cái chếtĐánh lừa cái rét là ăn miếng trầuĐánh lừa thuồng luồng xăm mình xăm mặtĐánh lừa thằng giặc là chuyện Trạng QuỳnhNhưng lạ lùng thay, nhân dân thông minhKhông hề lừa ta dù ca dao, cổ tíchTa lớn lên bằng niềm tin rất thậtBiết bao nhiêu hành phúc có trên đờiDẫu phải khi cay đắng dập vùiRằng co Tấm cũng làm về hoàng hậuCây khế chua có đại bàng đến đậuChim ăn rồi trả ngon ngọt cho taĐất đai cỗi cằn thì người sẽ nở hoaHoa của đất, người trồng cây dựng cửaKhi ta đến gõ lên từng cánh cửaThì tin yêu ngay thẳng đón ta vàoTa nghẹn ngào, Đất Nước Việt Nam ơi!… *Ta lớn lên khao khát những chân trờiNhững mảnh đất chân mình chưa bén đượcNhững biển khới chứa mặt trời đỏ rựcNhững ngàn sao trôi miết giữa màu xanhÔi có cách gì ta được ngắm những bình minhBuổi vũ trụ chớp bùng nên sự sốngVà ánh sáng trên chiếc xe vàng chuyển độngBỗng một ngày ấm áp kể ta ngheVề những con ngươi của thiên thể xa xôiMuốn bầu bạn với con người Trái đấtÔi phút đó ta vùng lên ngây ngấtMuốn ôm choàng hết tất cả trời mâyTrái tim tay nặng trĩu những mê saySẽ gieo xuống làm âm vang mặt đất…Nhưng em ơi, cái điều trông đợi nhấtVẫn những gì có thể có hôm nayTừ hôm nay, trên mảnh đất ta đâyTa nắm nó như sợi mây vững chãiRồi rút dần từ cánh rừng vĩ đạiCủa cuộc đời hằng nuôi dưỡng chúng taVà diệu kỳ thay! Ta bỗng loá bất ngờTa đã thấy cuộc đời vô hạnGiữa đất đai, nhân dân, bè bạnTa tìm ra ánh sáng của Con NgườiNhững Con Người làm sông núi sáng tươi… *Những địa danh trôi từ thuở xa xôiTrôi bằng máu và trôi bằng nước mắtĐã đọng lại thành tên ngươi, tên đấtBao năm rồi suốt mặt pha, triền sôngNhưng không có con người nào đã trôi hết sâu nôngBằng những người dân miền Tây nghèo khổĐây không biển thì rừng làm biển cảMột biển xanh với cồn sóng ngút trờiHọ bám mình vào tấm rẫy nổi trôiRồi gục chết dưới màu xanh vĩnh viễnCuộc đời họ mênh mang bất địnhChỉ đó nghèo bám riết lấy màu daÔi mây trắng ngang đầu, gió dưới rừng xaĐất Nước ở đâu? Đâu là Đất Nước?Kờ-ruồng Kù tiệt!Tiếng suối hay tiếng chim?Tiếng người hay tiếng chiêng?Tiếng đá lăn, cây đổ?Thác gào hay đá nổ?Kờ-ruồng Kù tiệt!Kờ-ruồng Kù tiệt!Đất Nước! Đất Nước!Đất Nước trên miệng ta rồiTrong tim ta mangTrên chân ta bướcĐất Nước! Đất Nước!Cả núi rừng thét lên đồng loạt!Đó là năm dưới thời giặc PhápChúng hất hàng chục chòi Ta-ôi ra khỏi bản đồĐẩy họ vào những cánh rừng xanh không Tổ quốcChính lúc đóLửa đã cháy lên!Lửa ngàn đời từ mỗi bếp cháy lên!Đốt nhà! Ta đốt hết nhà!Địu con lên lưng vác giáo lên vaiĐánh trăm chiếc cồng xuyên thủng núiMắt người già quắc lên cho đàn trẻ theoTa đạp rừng nhằm phía Đông bươn tới!Ôi ta về nguồn! Về nguồn!Kờ-ruồng Kù tiệt!Kờ-ruồng Kù tiệt!Đất Nước! Đất Nước!Ôi ta về theo Đất NướcTa không chịu làm người dân không Đất NướcKhông Việt NamBiển rừng gào lên như muốn níu chân taBiển rừng không cuốn ta vào vô định nữaTa làm con suối rừng biết tìm sông mà tớiTa làm con nai biết tìm lối mà vềMặt trời mọc, mặt trời chỉ hướngÔi lòng ta có mặt trời soi sángTa trở về Đất Nước Tổ tiên ơi!…Và hôm nayKhi bom thằng Mỹ tớiCắt ngang những nói nhọn nhà làngChôn những nhà mồ vào đất bụiTa đánh lên tiếng cồngTa gọi vang rừng vang úiĐất Nước!Ta đánh lên tiếng chiêng cho cả Bắc Nam cùng nghe được!Nghe tấm lòng người Tà-ôi, Pa-kô, Cà-tuThuỷ chung Đất NướcRồi ta quăng cồng dưới suốiRồi ta chủ chiếng dưới câyTa điTrong âm vang yêu nướcTa đi với rựa và tênRựa ta mài vào gỗ thành nươngTên ta gài xuống đất thành bẫyThằng Mỹ vào thì xác mà để đấy!Thằng nguỵ vào thì xác nó đừng chôn!Cho cháu con ta, ai sau nữa, được nhìn!Ôi Đất Nước đầu mũi daoĐất Nước đầu mũi tênĐất Nước đầu tiếng chiêngĐất Nước là ngọn lửaĐất Nước tràn lên từng đỉnh núiĐất Nước thiêng liêng… *Đêm nay ta lên hết mặt sông Hồng!Nước đánh động dưới chân ta rồiĐất NướcĐang gọi ta từng hồi trống thúcĐất Nước xoáy nhào tim taKý ứcĐất Nước muôn đời đang vặn mình, đang sôi…Chúng ta là người dân miền NamNhung tôi biết anh gốc gác họ Hoàng Kinh BắcCòn tôi họ Nguyễn tỉnh ĐôngHuyết thống ta trôi trên bán đảo âm thầmHôm nay bỗng réo sôi từng hồi từng trậnKhi cơn lũ đang lao qua châu thổ sông Hồng!Ta lên hết mặt đê sông Hồng!Dẫu chỉ bằng tâm tưởngỞ đâu đó ta không còn nhớ nữaSao tổ tiên ta cầm cuốc, cầm càyCầm giáo, cầm khiên và cất tiếng hát lưu đàyĐể xa châu thổ từ độ ấy…Ôi những gốc tre tổ tiên ta từng thấyVẫn còn nguyên trên bờ bãi sông HồngLúa lên xanh trên những cánh đồngCũng có tay cha ông in vào trong lúaSâu thẳm quá cho đến từng mái rạCũng có dáng một ngày cha ông khăn gói bước raÔi những gì Người đã ước mơThì bây giờ cũng thơm lá thơm hoaNên hôm nay chúng taPhải lên hết đê sông Hồng mà giữ lấy!Đất NướcPhải chặt tre, đóng cọc mà giữ lấy!Đất NướcPhải đan phên, đổ đất mà giữ lấy!Đất NướcPhải phá nhà, chặt cây vườn vác ra mà giữ lấy!Đất NướcPhải neo người xuống sông, chặn nước mà giữ lấy!Đất NướcĐất Nước không thể trôi được!Máu xương, mồ mả tổ tiên đã trôi điNhững dòng họ đã trôi điNhưng hôm nay không thể nào trôi được!Đất NướcĐang gầm lên trong sóng gió ngất trờiHàng chục triệu thước khối nước đang lao vào mặt đấtCuộc xáp trận của vật chất muốn đè vật chấtCủa thiên nhiên đè xuống con ngườiTa vươn mình gánh lấy đất đaiTa ném máu xương ta vào làm vật cảnTất cả ý chí và sinh mạngPhải được vai dựa vào vai, đùi gối lên đùiĐẩy con đê sông Hồng tiến lên phía trướcThắng giặc Mỹ hay thắng giặc nướcĐều nhất tề xung phong!Sơn Tinh đang nhìn ta lo lắng đăm đămCả nhân loại đang nhìn ta cổ vũCon cháu ta mai sau hối hả lật từng trang lịch sửNgợp trước con đê sông Hồng lên cao, lên cao…Chào 4000 năm! Con đê như một cánh tay caoCủa thế trận những người làm chủLàm chủ cuộc đời và lướt từng đỉnh lũBảo vệ miến Bắc, chi viện miền Nam!Mẹ Việt Nam ơi!Đêm nay con về gối đầu trên cánh tay của MẹÔi cánh tay rắn rỏi, dịu hiềnLấm láp bùn lầy nhưng ấm áp niềm tinĐó là hai cánh đê sông Hồng của MẹMẹ phả vào mặt con nồng nàn mùi sữaCủa những đồng xa nguyên vẹn như mùaCon đã đi xa từ thuở ấy đến giờNay bọn Mỹ còn cắt chia Đất NướcNhưng đêm đêm con trở về thân thuộcNgủ trêncánh tay Mẹ hiền từ cay đắng nuôi conTrong tháng năm chớp bể mưa nguồnRu con lớn và làm người thương Mẹ… *Đã có một thờiAi muốn vào châu Mỹ La-TinhĐến trước vịnh Ca-ra-ipSẽ không cần dùng địa bànCứ nhìn những xác da đenTrôi bập bềnh trên biểnNhững xác da đen chỉ hướngĐưa anh vào “mảnh vườn sau” của chủ nghĩa thực dânĐã có một thờiAi muốn đến Việt NamCứ hteo gót những đàn ngựa phương BắcHay chữ thập trên tàu buôn nước PhápCác bạn sẽ tìm ra Việt NamBởi vì ngày ấyNước chúng tôi chưa có trên bản đồ thế giớiNgôn ngữ loài người chưa biết hai chữ “Việt Nam”Và dẫu bạn đến đâyChỉ có những tên đô hộ phủ toàn quyềnĐứng ra tiếp bạnNhưng hôm nayBạn hãy đi theo những đoàn đi bộ tuần hànhMang những lá cờ sao vàngỞ Pa-ri, ở Mát-xcơ-va hay Xtốc-khônBạn sẽ đến được Việt Nam tôi đóBởi vì Việt Nam hôm nayNằm giữa lòng thế giớiNằm trong tim nhân loạiNằm trên con đường dẫn ta tới giá trị Con Người…Bởi vì Việt Nam hôm nayLà Việt Nam chống MỹChúng tôi gánh trên vai hành trang nặng nề của thế kỷĐể bạn bình tâm bước vào ngưỡng cửa Tự do…Bạn đến đâyĐã có Bác HồVà Nhân dân tôi sẵn sàng đón bạnDẫu Người đi vắngBạn có thể đến nhà Người thăm một khóm hoaRồi cùng nhân dân tôi trò chuyệnNhân dân tôi đẩy tình yêu mếnĐã được Người dặn dò trước phút đi xa…Bạn hỏi vì sao cúng tôi yêu quý Bác HồBởi vì Người là Người đầu tiênVề với Đất Nước chúng tôiMang chủ nghĩa Mác-Lê ninChứa trong trái tim yêu nước nhấtKhi Người đặt tay lênHòn đất Việt Nam đầu biên giớiThì từ đóĐất không phải là đất nữaĐất là chiến hàoĐất là cạm bẫyĐất là hoa tráiNuôi chúng tôi, che chúng tôi cầm súng lên đường!Có Người, chúng tôi có lại Hùng VươngCó lại dáng búp sen nghìn năm của chùa Một CộtVà những búp sen miền Nam tận bùn lầy Đồng ThápCó Người, cũng đã thành thơCó Người, mỗi mũi tên đồng Cổ LoaKhông chịu vùi dưới đấtKhông nằm yên trong viện bảo tàngChúng bay lên xé gió thời gianMở hết đường bay qua thăng trầm lịch sửĐể cắm vào đầu giặc Mỹ!Có Người, pho Bồ Tát nghìn tay nghìn mắtBiết toả hào quang từ hàng chục cánh tayCó Người, pho Bồ Tát triều Lý chỉ còn đầuVẫn nguyên vẹn trong lòng chúng tôi nhờ búi tóc thời vua Hùng để lạiVà pho Kim Cương trên đôi chân vững chãiDẫu mất đầu vẫn giữ một dáng đứng Việt NamĐấy, Đất Nước chúng tôi đổ vỡ biết bao lần(Cả những pho từ bi cũng không ngoài hoạn nạnNhưng có Người, những cái mất đi phải trả về hình dáng)Quá khứ được nhìn từ đôi mắt Hôm NayVà Hôm Nay từ đôi mắt Ngày MaiChúng tôi sống bằng Tương lai một nửaBằng tình yêu vô hạn những con ngườiNhư Hôm Nay nhìn Đất Nước cắt đôiChúng tôi đã thấy ngày hàn gắn…Bởi vì Người là người đầu tiênYêu miền Nam trong trái tim mìnhYêu tuổi trẻ miền Nam 25 nămChưa có được ngày hạnh phúcMà Người dạy chúng tôiHãy bền gan đánh giặcDẫu phải chết cũng không khuất phục:“Không có gì quý hơn Độc lập, Tự do!”Chúng tôi là con cháu Bác HồCó nghĩa là chúng tôi giống BácNhững gì còn non nớtChúng tôi học tập để sống, chiến đấu như NgườiBởi vì Người là đất nước của chúng tôiMỗi sợi tóc trắng của Người đều ghi ngày gian khổ nhấtCủa Đất Nước, những năm dài đánh giặcĐôi dép của Người mòn vẹt gótNgười đã đi những ngả đường Đất Nước hành quânTrái cà Người ănCũng là trái cà nuôi người anh hùng đầu tiên – Thánh GióngCây gậy Người cầmCũng có thể tìm trong trăm ngàn gậy vượt Trường SơnÝ chí của NgườiÝ chí toàn dân tộcLý tưởng của NgườiSự sống chúng tôi mang…Hồ Chí Minh – Việt NamBạn và tôi cùng gọiHồ Chí Minh – Việt Nam *Em nghe không trái thị đã rơi xuống tay NgườiTrái không chỉ rơi vì sức hút đất đaiTrái rơi vì tay Người ao ướcKhi trái chạm vào tay Người và Người ấp ủThì lừng hương tay Người và Người ấp ủThì Lừng hương và cô Tấm bước raĐi trả thù và sống Tự do…Không rơi xuống bùn, ôi trái thị quê taĐể bùn lấm và thành bùn vạn kiếpRơi vào tay Người, đó là định luậtCủa đấu tranh và nhân nghĩa Việt NamTuổi trẻ ơi trong sương gió tháng nămTa đã lớn rồi, chín đầy hy vọngHãy ngã xuống tay Nhân dân, hỡi sắc vàng cảu nắngHỡi hương thơm của nồng mặn mồ hôi.Hãy ngã vào tay Nhân dân, đừng vãi đừng rơiĐừng tự do, đừng hoài nghi nữaHãy yêu Nhân dân và nghe Người nhắn nhủHãy tìm sức mạnh mình trên cơ thể Nhân dânNhân dân đang đi lên đội ngũ trùng trùngThế vô tận của nghìn năm giết giặcLửa đã cháy hồng hào mặt đấtMùa chín tình yêu, mùa chín hận thù!- Không bao giờ xương máu phải bơ vơÔi sông núi nghi ngàn dặm đấtCó nghe tiếng chúng con: Xin có mặtNguyện làm người xung kích của quê hươngĐây tiếng hát chúng con:Tiếng hát xuống đường!Bài thơ này được dùng trong các chương trình SGK Văn học 12 giai đoạn 1990-2006, SGK Ngữ văn 12 từ 2007.Trích đoạn bài thơ này được dùng trong đề thi tốt nghiệp THPT quốc gia môn Ngữ văn năm 2017.Nguồn: Mặt đường khát vọng, NXB Giải phóng, 1974

Đôi nét về bài thơ “Đất nước”:

Bài thơ “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật trong phong trào thơ ca thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, được viết vào những năm 1971-1972. Bài thơ thể hiện một cách sâu sắc và toàn diện những cảm xúc và suy nghĩ về quê hương, đất nước và lòng yêu nước của người dân Việt Nam trong bối cảnh cuộc chiến tranh ác liệt. Dưới đây là một số nét chính về nội dung của bài thơ:**1. Định nghĩa về Đất nướcNguyễn Khoa Điềm không chỉ miêu tả Đất nước từ góc độ địa lý hay lịch sử mà còn từ góc độ tâm linh, văn hóa và tinh thần. Ông định nghĩa Đất nước qua những trải nghiệm cụ thể và những hình ảnh sống động trong cuộc sống hàng ngày:Đất nước từ những hình ảnh gần gũi và cụ thể: Đất nước được gắn bó với những hình ảnh đời thường như những cánh đồng xanh, dòng sông, mái nhà, tiếng chim hót. Những hình ảnh này tạo nên một bức tranh chân thực về quê hương và cuộc sống của người dân.Đất nước từ những giá trị văn hóa và lịch sử: Ông đưa vào bài thơ những yếu tố lịch sử và văn hóa truyền thống của dân tộc, từ các huyền thoại, truyền thuyết đến các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm. Đất nước là nơi chứa đựng những ký ức, đấu tranh và hy sinh của các thế hệ.**2. Lòng yêu nước và tinh thần đoàn kếtBài thơ thể hiện sâu sắc lòng yêu nước và tinh thần đoàn kết của người dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến. Đất nước không chỉ là một khái niệm trừu tượng mà là một thực thể sống động, gắn bó với từng con người và từng sự kiện lịch sử.Tình yêu và trách nhiệm đối với đất nước: Nguyễn Khoa Điềm nhấn mạnh rằng Đất nước là trách nhiệm và tình yêu của mỗi cá nhân. Mỗi người dân đều có trách nhiệm bảo vệ và xây dựng đất nước, vì đất nước chính là cuộc sống, là niềm tự hào và là phần không thể thiếu trong cuộc đời của họ.Tinh thần đoàn kết và hy sinh: Ông nhấn mạnh tinh thần đoàn kết, sự hy sinh và chiến đấu của các thế hệ trước để bảo vệ đất nước. Đây là một phần quan trọng trong việc xây dựng và duy trì Đất nước.**3. Sự liên kết giữa Đất nước và cuộc sống cá nhânBài thơ cũng thể hiện sự kết nối giữa Đất nước và cuộc sống cá nhân. Nguyễn Khoa Điềm gắn bó hình ảnh Đất nước với những trải nghiệm và cảm xúc của từng cá nhân:Đất nước trong từng khoảnh khắc cuộc sống: Ông mô tả Đất nước không chỉ là một khái niệm lớn lao mà còn là những khoảnh khắc nhỏ bé trong cuộc sống hàng ngày, như tiếng hò, nhịp sống của các làng quê, những câu chuyện từ đời sống dân gian.Đất nước trong tâm hồn mỗi người: Đất nước hiện diện trong tâm hồn, trong suy nghĩ và cảm xúc của từng người. Đây là một phần không thể thiếu trong cuộc sống, góp phần định hình nhân cách và bản sắc của mỗi cá nhân.**4. Tính chất sử thi và cảm xúc chân thànhBài thơ mang tính chất sử thi, với những cảm xúc chân thành và mãnh liệt về đất nước. Nguyễn Khoa Điềm đã dùng hình thức thơ sử thi để thể hiện sự vĩ đại và sâu sắc của Đất nước, đồng thời truyền tải thông điệp về lòng yêu nước và sự hy sinh vì tổ quốc.Tóm lại: “Đất nước” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật, phản ánh sâu sắc tình yêu quê hương và lòng yêu nước trong bối cảnh chiến tranh. Bài thơ không chỉ ghi lại những hình ảnh và giá trị văn hóa của Đất nước mà còn thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa đất nước và cuộc sống cá nhân. Thông qua tác phẩm, Nguyễn Khoa Điềm đã truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về lòng tự hào dân tộc, tinh thần đoàn kết và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với quê hương.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Bài thơ: Đất nước

(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});

Bài thơ: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

32

Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.Mẹ giã gạo mẹ nuôi bộ đội,Nhịp chày nghiêng, giấc ngủ em nghiêng.Mồ hôi mẹ rơi má em nóng hổi,Vai mẹ gầy nhấp nhô làm gối,Lưng đưa nôi và tim hát thành lời:- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,Mẹ thương a kay, mẹ thương bộ độiCon mơ cho mẹ hạt gạo trắng ngần,Mai sau con lớn vung chày lún sân…Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.Mẹ đang trỉa bắp trên núi Ka–lưiLưng núi thì to, mà lưng mẹ nhỏ,Em ngủ ngoan em, đừng làm mẹ mỏi.Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi,Mặt trời của mẹ, em nằm trên lưng.- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,Mẹ thương a kay, mẹ thương làng đói.Con mơ cho mẹ hạt bắp lên đềuMai sau con lớn phát mười Ka–lưi…Em cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi,Em ngủ cho ngoan đừng rời lưng mẹ.Mẹ đang chuyển lán, mẹ đi đạp rừng.Thằng Mỹ đuổi ta phải rời con suốiAnh trai cầm súng, chị gái cầm chông,Mẹ địu em đi để dành trận cuối.Từ trên lưng mẹ em đến chiến trường,Từ trong đói khổ em vào Trường Sơn.- Ngủ ngoan a kay ơi, ngủ ngoan a kay hỡi,Mẹ thương a kay, mẹ thương đất nước.Con mơ cho mẹ được thấy Bác Hồ,Mai sau con lớn làm người Tự Do…25-3-1971Bài thơ được sáng tác khi tác giả đang công tác ở chiến khu miền tây Thừa Thiên.Nguồn: Thơ Nguyễn Khoa Điềm, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, NXB Văn học, 2012

Đôi nét về bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”:

Bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật và giàu ý nghĩa trong nền thơ ca Việt Nam hiện đại. Được viết trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, bài thơ không chỉ thể hiện tình yêu và sự quan tâm đối với thế hệ trẻ mà còn phản ánh sâu sắc tinh thần đấu tranh và hy sinh của dân tộc.1. Nội dung và chủ đềTình yêu và sự quan tâm của mẹ: Bài thơ miêu tả tình yêu vô bờ bến của người mẹ đối với các em bé. Những hình ảnh trong bài thơ thể hiện sự chăm sóc, yêu thương của người mẹ đối với con cái, đặc biệt là khi các em bé phải lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn của chiến tranh.Cuộc sống và hy sinh trong chiến tranh: Nguyễn Khoa Điềm không chỉ miêu tả tình yêu của mẹ mà còn thể hiện bối cảnh của thời kỳ chiến tranh. Bài thơ làm nổi bật sự hy sinh và những khó khăn mà các bà mẹ phải chịu đựng khi nuôi dạy con cái trong hoàn cảnh khắc nghiệt.Tương lai và hy vọng: Bài thơ cũng mang thông điệp về hy vọng vào tương lai. Mặc dù các em bé phải lớn lên trong hoàn cảnh khó khăn, nhưng tình yêu và sự chăm sóc của mẹ vẫn là nguồn động viên lớn lao, mang lại niềm tin vào một tương lai tốt đẹp hơn.2. Hình ảnh và ngôn ngữHình ảnh cụ thể và sinh động: Nguyễn Khoa Điềm dùng nhiều hình ảnh cụ thể để mô tả cuộc sống và tình cảm của các nhân vật trong bài thơ. Những hình ảnh như “em bé trên lưng mẹ,” “cánh đồng,” “ngọn đồi” được miêu tả một cách chân thực và sinh động, giúp người đọc cảm nhận rõ ràng bối cảnh và cảm xúc trong bài thơ.Ngôn ngữ giản dị nhưng sâu lắng: Ngôn ngữ trong bài thơ rất giản dị và dễ hiểu, nhưng lại chứa đựng nhiều cảm xúc sâu lắng. Ông dùng các từ ngữ đơn giản để diễn tả những tình cảm và suy nghĩ phức tạp, làm cho bài thơ trở nên gần gũi và dễ cảm nhận.3. Tính chất và cảm xúcTính chất lãng mạn và nhân văn: Bài thơ mang tính chất lãng mạn và nhân văn, với sự chú trọng vào tình cảm con người và những giá trị đạo đức. Nó thể hiện lòng nhân ái và sự quan tâm sâu sắc đối với những hoàn cảnh khó khăn mà người dân phải trải qua trong thời kỳ chiến tranh.Cảm xúc chân thành và sâu sắc: Bài thơ thể hiện cảm xúc chân thành và sâu sắc về tình yêu của mẹ và cuộc sống của các em bé. Nguyễn Khoa Điềm khéo léo kết hợp các yếu tố cảm xúc cá nhân với bối cảnh xã hội rộng lớn, tạo nên một tác phẩm đầy cảm hứng và ý nghĩa.4. Ý nghĩa và thông điệpSự tôn vinh đối với các bà mẹ: Bài thơ tôn vinh sự hy sinh và tình yêu vô bờ bến của các bà mẹ trong thời kỳ chiến tranh. Nó làm nổi bật vai trò quan trọng của các bà mẹ trong việc nuôi dưỡng và giáo dục thế hệ trẻ.Lòng tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai: Bài thơ cũng truyền tải thông điệp về lòng tự hào dân tộc và niềm tin vào một tương lai tươi sáng hơn. Dù phải đối mặt với khó khăn, tình yêu và hy vọng vẫn là nguồn sức mạnh giúp vượt qua mọi thử thách.Tóm lại: Bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm sâu sắc và ý nghĩa, phản ánh tình yêu và sự hy sinh của các bà mẹ trong thời kỳ chiến tranh, đồng thời truyền tải thông điệp về hy vọng và niềm tin vào tương lai. Với ngôn ngữ giản dị nhưng cảm xúc chân thành, bài thơ không chỉ chạm đến trái tim người đọc mà còn góp phần làm phong phú thêm nền thơ ca Việt Nam.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Bài thơ: Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ

Bài thơ: Có một ngày

31

Có một ngày
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Có một ngày em không yêu anhEm đi thật xaVà mặc chiếc áoAnh chưa từng thấy bao giờEm mang cái cườiBằng ánh sáng của cái hôn khácChia nỗi buồnTrong màu mưa khácNhững buồn vui anh không có được bao giờ…Có một ngàyEm đầy hạnh phúcNgày em không yêu anhNgày em rời mái nhà xưa cũ ấyVà chiếc áo sờn vai ấyAnh từng hôn lên nỗi khó nhọc hàng ngàyEm xoá mình điBằng chiếc khăn màu thơm ngát.Cái ngày đóAnh sẽ bắt đầuVới anhNhững bước chân ngày đón emAnh – một chàng traiVới màu tóc khác.Riêng năm tháng cuộc đờiThì vẫn như xưa…12-1982Bài thơ này đã được nhạc sĩ Anh Bằng và nhạc sĩ Phú Quang phổ nhạc thành các bài hát cùng tên.Nguồn:1. Ngôi nhà có ngọn lửa ấm, NXB Tác phẩm mới, 19862. Thơ hay phổ nhạc, Triệu Xuân sưu tầm và tuyển chọn, NXB Văn học, 20033. Thơ Nguyễn Khoa Điềm, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, NXB Văn học, 2012Đôi nét về bài thơ “Có một ngày”:Bài thơ “Có một ngày” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật trong thơ ca Việt Nam, đặc biệt trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ không chỉ thể hiện sự đau thương và mất mát của đất nước trong thời kỳ chiến tranh mà còn thể hiện lòng tự hào, khát vọng và niềm tin vào tương lai. Dưới đây là đôi nét về nội dung và ý nghĩa của bài thơ:1. Nội dung chínhNhững mất mát và đau thương của chiến tranh: Bài thơ mở đầu với hình ảnh và cảm xúc về những mất mát, đau thương mà đất nước và nhân dân phải chịu đựng trong thời kỳ chiến tranh. Nguyễn Khoa Điềm miêu tả sự tàn phá, mất mát và nỗi đau của người dân, thể hiện sự cảm thông sâu sắc với những khó khăn mà họ phải trải qua.Lòng tự hào và niềm tin vào tương lai: Mặc dù miêu tả sự đau thương, bài thơ cũng mang một thông điệp mạnh mẽ về lòng tự hào và niềm tin vào tương lai. Nguyễn Khoa Điềm thể hiện niềm tin vào sức mạnh và lòng kiên cường của dân tộc, đồng thời khẳng định rằng dù có gặp khó khăn, đất nước vẫn sẽ vươn lên và đạt được tự do, hòa bình.Sự kết nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai: Bài thơ không chỉ phản ánh hiện tại mà còn kết nối với quá khứ và dự đoán về tương lai. Nguyễn Khoa Điềm khéo léo lồng ghép những yếu tố lịch sử và văn hóa dân tộc vào tác phẩm, thể hiện sự liên tục và bền vững của truyền thống và giá trị dân tộc.2. Hình ảnh và ngôn ngữHình ảnh cụ thể và mạnh mẽ: Bài thơ dùng nhiều hình ảnh cụ thể và mạnh mẽ để mô tả hiện thực đau thương của chiến tranh. Những hình ảnh này giúp người đọc cảm nhận được sự tàn phá và mất mát, đồng thời làm nổi bật sự kiên cường và lòng quyết tâm của nhân dân.Ngôn ngữ giản dị nhưng sâu sắc: Ngôn ngữ trong bài thơ rất giản dị, dễ hiểu nhưng chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc. Nguyễn Khoa Điềm dùng ngôn từ một cách tinh tế để truyền tải cảm xúc và thông điệp của bài thơ, làm cho nó dễ dàng chạm đến trái tim người đọc.3. Tính chất và cảm xúcTính chất sử thi và lãng mạn: Bài thơ mang tính chất sử thi và lãng mạn, với sự kết hợp giữa những yếu tố lịch sử, văn hóa và cảm xúc cá nhân. Nguyễn Khoa Điềm không chỉ mô tả hiện thực một cách chân thực mà còn thể hiện sự lạc quan và niềm tin vào sức mạnh của dân tộc.Cảm xúc chân thành và sâu lắng: Bài thơ thể hiện cảm xúc chân thành và sâu lắng về tình yêu quê hương, sự đau thương và niềm tin vào tương lai. Nguyễn Khoa Điềm khéo léo truyền tải những cảm xúc này qua các hình ảnh và ngôn từ, tạo nên một tác phẩm đầy cảm hứng và ý nghĩa.4. Ý nghĩa và thông điệpSự tôn vinh đối với sự hy sinh và kiên cường: Bài thơ tôn vinh sự hy sinh và kiên cường của nhân dân trong thời kỳ chiến tranh. Nó làm nổi bật lòng dũng cảm và sự chịu đựng của người dân, đồng thời khẳng định giá trị của tự do và hòa bình.Lòng tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai: Bài thơ truyền tải thông điệp về lòng tự hào dân tộc và niềm tin vào một tương lai tươi sáng hơn. Nguyễn Khoa Điềm nhấn mạnh rằng dù gặp khó khăn, dân tộc Việt Nam sẽ vượt qua thử thách và xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.Tóm lại: Bài thơ “Có một ngày” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm đầy cảm xúc và ý nghĩa, phản ánh sự đau thương và mất mát trong thời kỳ chiến tranh, đồng thời thể hiện lòng tự hào dân tộc và niềm tin vào tương lai. Với ngôn ngữ giản dị nhưng sâu sắc, bài thơ không chỉ ghi lại những khoảnh khắc quan trọng trong lịch sử mà còn truyền tải thông điệp mạnh mẽ về tình yêu quê hương và khát vọng tự do.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Ảnh minh họa (nguồn Internet)

Bài thơ: Lời chào

31

Lời chào
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm
Ta đã đi qua những năm tháng không ngờVô tư quá để bây giờ xao xuyếnBèo lục bình mênh mang màu mực tímNét chữ thiếu thời trôi nhanh như dòng sông…Ta lớn lên bối rối một sắc hồngPhương cứ nở hoài hoà như đếm tuổiNhư chiều nay, một buổi chiều dữ dộiTa nhận ra mình đang lớn khôn…* Biết ơn những cánh sẻ nâu đã bay đến cánh đồngRút những cọng rơm vàng về kết tổĐá dạy ta với cánh diều thơ nhỏBiết kéo về cả một sắc trời xanhBiết ơn mẹ vẫn tính cho con thêm một tuổi sinh thành”Tuổi của mụ” con nằm tròn bụng mẹĐể con quý yêu tháng ngày tuổi trẻBuổi mở mắt chào đời, phút nhắm mắt ra đi…Biết ơn trò chơi tuổi nhỏ mê ly”Chuyền chuyền một…” miệng, tay buông bắtNgôn ngữ lung linh, quả chuyền thoăn thoắtNên một đời tiếng Việt mãi ngân nga…Biết ơn dấu chân bấm mặt đường xaNhững dấu chân trần, bùn nặng vếtTa đi học quen dẫm vào không biếtDáng cuộc đời in mãi dáng ta đi…Biết ơn dòng sông dựng dáng kiếm uy nghiTrong tâm trí một nhà thơ khởi nghĩaCao Bá Quát ngã mình trên chiến địaTrăm năm rồi sông vẫn sáng màu gươm…Trăm năm rồi ta đếm bước sông HươngVẫn soi thấy niềm đau và nổi giậnKhuôn mặt trẻ bỗng già trên lớp sóngNgẩng đầu lên, ta thấy mặt quân thù!Nguồn: Mặt đường khát vọng, NXB Giải phóng, 1974Đôi nét về bài thơ “Lời chào”:Bài thơ “Lời chào” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật trong thơ ca Việt Nam, được viết trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ thể hiện nhiều lớp nghĩa sâu sắc về tình yêu quê hương, lòng tự hào dân tộc, và tinh thần cách mạng. Dưới đây là đôi nét về nội dung và ý nghĩa của bài thơ:1. Nội dung và chủ đềLời chào và sự kết nối với quê hương: Bài thơ mở đầu với một lời chào đơn giản nhưng mang ý nghĩa sâu sắc. Lời chào này không chỉ là một hành động giao tiếp thông thường mà còn là sự thể hiện lòng yêu mến và tôn trọng quê hương, nơi mà mỗi người đều có liên kết sâu xa và tình cảm mạnh mẽ.Tình yêu và trách nhiệm đối với quê hương: Nguyễn Khoa Điềm thể hiện sự yêu thương và trách nhiệm của mỗi cá nhân đối với quê hương, nhấn mạnh rằng tình yêu quê hương không chỉ là một cảm xúc mà còn là một nhiệm vụ cao cả. Mỗi người đều có trách nhiệm giữ gìn và phát triển quê hương mình, đồng thời góp phần vào sự nghiệp chung của dân tộc.Khát vọng về tương lai và sự hòa bình: Bài thơ còn truyền tải khát vọng về một tương lai tươi sáng và hòa bình. Mặc dù thời điểm viết thơ là trong hoàn cảnh chiến tranh, nhưng Nguyễn Khoa Điềm vẫn giữ được niềm tin vào một ngày mai tốt đẹp hơn, nơi mà sự hòa bình và tự do sẽ được hiện thực hóa.2. Hình ảnh và ngôn ngữHình ảnh cụ thể và gợi cảm: Bài thơ dùng nhiều hình ảnh cụ thể và gợi cảm để diễn tả cảm xúc và ý nghĩa của lời chào. Những hình ảnh này giúp người đọc dễ dàng hình dung và cảm nhận được sự kết nối với quê hương và tình cảm sâu sắc mà bài thơ muốn truyền tải.Ngôn ngữ giản dị nhưng đầy cảm xúc: Nguyễn Khoa Điềm dùng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu nhưng chứa đựng nhiều cảm xúc và ý nghĩa sâu sắc. Ngôn từ trong bài thơ mang tính chân thành và chân thật, giúp truyền đạt thông điệp của bài thơ một cách hiệu quả.3. Tính chất và cảm xúcTính chất lãng mạn và nhân văn: Bài thơ mang tính chất lãng mạn và nhân văn, với sự chú trọng vào tình cảm con người và những giá trị đạo đức. Nguyễn Khoa Điềm không chỉ mô tả hiện thực một cách chân thực mà còn thể hiện sự lạc quan và niềm tin vào sự tốt đẹp của con người và quê hương.Cảm xúc chân thành và sâu lắng: Bài thơ thể hiện cảm xúc chân thành và sâu lắng về tình yêu quê hương và trách nhiệm cá nhân. Nguyễn Khoa Điềm khéo léo truyền tải những cảm xúc này qua các hình ảnh và ngôn từ, tạo nên một tác phẩm đầy cảm hứng và ý nghĩa.4. Ý nghĩa và thông điệpSự tôn vinh tình yêu quê hương và trách nhiệm cá nhân: Bài thơ tôn vinh tình yêu quê hương và trách nhiệm cá nhân trong việc xây dựng và bảo vệ quê hương. Nó nhấn mạnh rằng mỗi cá nhân đều có vai trò quan trọng trong sự nghiệp chung của dân tộc.Khát vọng về hòa bình và tương lai tươi sáng: Bài thơ truyền tải thông điệp về khát vọng hòa bình và niềm tin vào một tương lai tươi sáng hơn. Dù đối mặt với khó khăn và thử thách, sự lạc quan và niềm tin vào ngày mai vẫn là nguồn động viên lớn lao.Tóm lại: Bài thơ “Lời chào” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm đầy cảm xúc và ý nghĩa, phản ánh tình yêu quê hương, trách nhiệm cá nhân và khát vọng về một tương lai hòa bình. Với ngôn ngữ giản dị nhưng sâu sắc, bài thơ không chỉ ghi lại những cảm xúc và suy nghĩ của tác giả mà còn truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về tình yêu và trách nhiệm đối với quê hương.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)

Bài thơ: Lời chào

Bài thơ: Tuổi trẻ không yên

26

Tuổi trẻ không yên
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Chúng ta lớn lên những năm tháng không bình yênDẫu em vẫn màu áo trắng yêu tinĐi trên đường “mười tám tuổi”Dẫu anh đi quenCon đường kẽm gai quằn quạiDẫu thành phố hoàng hônChuông thu không hai mươi ngôi chùa thong thảDẫu bầu trời ta ởNóc nhà thờ Cứu thế như một lời xinLòng ta không bình yênLòng ta vẫn vẫn đầy khắc khoải…Bốn tao nôi day khung trời ngang tráiMẹ đưa ta vào đờiThành phố đã đầy bóng giặcThành phố đầy bóng người ngửa tayÔi những con cò “tỵ nạn” khô gầyĐêm đêm lại về hàng cây thành phốLao xao tìm chốn ngủNhững bờ bãi nào không dành cho cò nữaNhững luỹ tre nào bom đã khai quang?Ôi những hàng cây từng in bóng huy hoàngTrên đại lộ những năm đời mới lớnGIờ đổi lá trầm ngâm màu tóc trắngCủa bụi đường và khói hơi cay…Thành phố bên sông bè bạn rất đầyChợt trở lại, hoang vu bày quán xáKhói thuốc lá của những người xa lạVẽ những ngày không ai gọi tên…Bao nỗi buồn đã được gọi lênTrong số điểm danh, giọng thầy giáo cũNgười vắng mặt: những dấu không như miệng hốNgười còn đây: những chấm không bình yên…*Xe bắt lính ngoài đườngRào kẽm gai ngoài đườngCha mẹ chạy gạo ngoài đườngXe Mỹ chẹt người ngoài đườngHồi trống trường không khép ta vào yên tĩnh nữaNhìn màu bảng đen nhớ màu mặt đường…Thầy giáo đến rồi. Chúng con đứng lênChúng con chào thầy như hối lỗiThầy đừng trách chúng con là “bầy khó nói”…Chúng con là “Cúp-cua lang thang”…Có gì đâu chúng con nhìn lên bản đồ Việt NamSao Tổ quốc mà chỉ còn nửa nướcDẫu địa lý chúng con thường ít thuộcNhưng nỗi đau này chúng con nhớ hơnCó gì đâu chúng con muốn yêu thươngSao thầy giảng chỉ những lời cay đắngMáu thì đỏ mà phấn thầy thì trắngCó vẽ nổi tâm hồn con không?Thầy đừng buồn cái giấy gọi Quang TrungCòn đồng nghĩa với mười năm đi họcChúng con đến đây cho những thằng CIA điểm mặtThầy có gì đuổi chúng giúp con không?Phượng vẫn rơi từng cánh tươi hồngĐau như máu những tâm hồn son trẻSao con học để làm bầy nô lệSúng Mỹ hôm nay thành giáo cụ học đường?…*Sông Hương ơi Sông HươngNgười còn nguồn với bểĐể đi và để đếnCòn ta 25 tuổiTrôi cạn trên mặt đường…Ta lớnn hư mùa lũÀo ào thành phố tuổi thơRồi ngày mai mỗi kiệt phố chơ vơNhững vết bùn chúng ta để lại…25 năm qua chưa một đời trai trẻ?Ta soi gương, tái mặtNày tóc, này râu, nấu cơm, bồng trẻĐể mẹ làm thuê tối mặt tối màyĐể em đi trường cho Mỹ vuốt máĐể cha đi làm, họ trong hai tayChúng ta chưa qua một thời trai trẻRa đường bị bắt lính ngayNên phải ở những nơi gián ởNên đeo gương cho cận thị suốt đờiNên ngốn đi-a-mốc cho một đêm khô hai lít nướcNên nhịn đói, thức đêm đốt cháy con ngườiNên ăn tỏi cho tim rung, hút thuốc nhiều cho phổ námUống nhị thiên đường cho thắt ruột té reHuỷ hoại hết từng đường gân bắp thịtTừ màu mắt trong đến nụ cười hồngHuỷ hoại hết những gì mẹ cha trao xương gửi thịtĐể vật vờ như cỏ lác đầu sông…Đất nước mai sau có tha thứ ta không?Chúng ta không thể cầm bay, nâng búa nữa.Ôi ta đã đốt cháy hôm nay để không cầm vũ khíCó ngờ đâu ta thiêu cháy cả tương laiCó ngờ đâu không muốn cầm súng giết ngườiTa lại giết chính taTa để trôi sông những ngà những ngọcTrước quân giặc ta không vươn vai dài tócĐể cầm doi lại muốn hãm mình thành đứa trẻ lên baTa đã đau thương, phủ phục, mù loàNhận bị trị lằn roi vừa giáng xuốngTa căm giận ngàn đời chúng mày, giặc Mỹ!Ta đau buồn đất nước hiểu ta không? *- Các anh về đâu những người qua đường?- Chúng tôi đến Hoa Lư- Chúng tôi về đại hội- Đại hội các anh là đại hội Híp-pi Giao Chi- Vâng đại hội này là đại hội những người tuổi trẻThờ phụng tuổi trẻ mình như Tổ quốc thiêng liêng…- Sao các anh đến Hoa LưKhông đem theo mỗi người một cành lauĐể làm cờ và tập trậnNhư Đinh Bộ Lĩnh ngày xưa từng nuôi chí lớnMà các anh mang trên ngườiNhiều tóc, nhiều râu và giẻ rách mà thôi?- Chúng tôi không phải là con người trong nghĩa cũ.Chúng tôi là một động vật mới mẻChúng tôi cao hơn lịch sử, cao hơn mọi sự dưỡng sinhChúng tôi vượt lên dòng máu và quá khứChúng tôi sống không cần pháp luật, thói quen và chế độChúng tôi là tuyệt vọng cùng của sự khai thác cá nhânKhai thác bản thân và hưởng thụ tận cùngChúng tôi tự do làm tình, tự do buồn, tự do ca hátTự do chết khi quét cùng thân xác…- Các anh không cần liên hệ xứ sở đất đai- A ha! Sao chúng tôi không cần đến đất đai?Đất đai là cái chiếu tôi ăn, cái giường tôi ngủLà điểm tựa cho mọi nguồn lạc thúNếu không đất đai tôi có chân để làm gì?-Những một ngày nào trong một phút nghĩ suyCác anh chợt nhớ mình đã là man rợCác anh từ bỏ nhân dân, từ bỏ con đường tiến hóaNhư “chính sách Việt Nam” được gọi là “từ bỏ” của Hoa Kỳ?”Man rợ” hay “từ bỏ” nó là cái gì?Trong từ điển xã hội của chúng tôi nó không hề cóChúng tôi sống bằng những định luật đầu tiên,Những ham muốn đầu tiên của con người muôn thuởTrí tuệ, luân lý già rồi mà chúng tôi thì trẻChúng tôi chào trí tuệ, luân lý lụ khụ chúng tôi đi…- Các anh lầm rồi, hỡi anh bạn Híp-piCác anh muốn xây dựng đời mình riêng một cõiĐể nằm ngoài chiến tranh, chối bỏ lo toan nhân loạiCác anh tìm về những hang động ngày xưaNhân dân kêu cháy nhà anh giả điếc, không thưaDân tộc đã đau thương, anh muốn thêm rách nátAnh ca hát múa may bên tội ácAnh lang thang mặc cường bạo lộng hànhAnh là đứa con bất hạnh của chiến tranhĐứa con hoang của văn minh người MỹChúng đẻ các anh trên giường đô-la và vũ khíBú mớn cho anh là lối sống Hoa KỳRồi dựng các anh lên, đẩy các anh điĐể đầu độc xã hội này như hóa chấtĐể truyền nhiễm tuổi trẻ này như dịch hạchCác anh là sắc thái khác của đạn bomĐể “khai quang” vào lĩnh vực tâm hồnNhư bom đạn từng khai quang tận cùng sông núiCác anh là bầy thiêu thân của ánh đèn đêm tốiĐã huỷ mình còn che bớt nguồn sáng quê hươngNhân dân đang đấu tranh cần những cái pha đènĐể chiếu sáng chứ không cần ai bưng lấy mắtĐể đi tới và tìm ra bóng giặcQuét chúng nó đi giành lấy bình minhChúng tôi đây cùng lứa tuổi các anhChúng tôi đã buồn đau, đã nhiều ngày mất hướngChúng tôi đã treo trên đầu những quả sung ảo tưởngNào tự do, dân tộc, công bằngChúng tôi đã tập “nôn” và “nổi loạn” hiện sinhChúng tôi đã mở “vực thẳm” trên mặt đường và mắt người yêu mếnChúng tôi đã “mới” đã “dấn thân” đã “phản” rồi, trăm chuyệnĐã xuống đường bảo vệ nỗi câu kinhChúng tôi thay áo, thay tóc hoài để cắt nghĩa văn minhĐã uống rượu, để râu và ngậm tẩuĐể được ngồi trên đỉnh Ô-lem thời đại mớiNhưng chúng tôi đã được những gì:Được nghe dối lừa, được ăn bánh vẽ nguyên xíĐược tận gốc, tật nguyền, tê dạiĐwocj mặc cảm là đàn cừu vọng ngoạiNhưng đau hơn là nỗi hối hận không cùngTrong khi nhân dân càn những anh hùngĐể ra trận và dựng cờ thu nghĩaThì chúng tôi sống hoài, sống phíSống kiểu xa ngất ngưởng ở bên lềĐể cúng cùng nhận khẩu sung USARước trụy lạc mà đau vì trụy lạcTập cuồng bạo mà che cho hèn nhátLấy hôm nay mà bào chữa ước mơLấy hình hài chặn linh cảm bơ vơĐem cười nhạt để trấn an cái chếtĐang thầm lặng đào sâu từng khối huyệtGiữa linh hồn… Ôi tuổi trẻ hư vôChúng mê man, nhân dân đến tự bao giờVực chúng tôi lên và nói đầy độ lượng:- “Hỡi tuổi trẻ như một rừng cây lớnNhận nắng trời gió bão đầu tiênHãy đến đây làm người lính trung kiênTrong đội ngũ những người đi cứu nướcHãy đứng dậy! Và giơ cao ngọn đuốc!Của tình yêu đã khơi lửa ngàn đờiHãy nhận mặt quân thù và xuất kích hôm nayGiành chiến thắng và làm nên hạnh phúc!”…Như thế đó, tất cả gì rất thậtMà chúng ta cần đối thoại thảo ngayDẫu các anh cầm cái chết trong tay,Hãy ném trả vào ngay đầu bọn MỹHãy cùng chúng tôi đứng lại trước bờ chân lýVà tình yêu không có tự bao giờChỗ đứng chúng ta không phải ở Hoa LưMà trên con đường ta tìm về dân tộc!Nguồn: Mặt đường khát vọng, NXB Giải phóng, 1974

Đôi nét về bài thơ “Tuổi trẻ không yên”:

Bài thơ “Tuổi trẻ không yên” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm tiêu biểu phản ánh tâm trạng và suy tư của thế hệ trẻ trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ. Bài thơ không chỉ mô tả cảm xúc và khát vọng của tuổi trẻ mà còn thể hiện sự dấn thân và trách nhiệm của họ trong bối cảnh lịch sử đầy biến động. Dưới đây là đôi nét về nội dung và ý nghĩa của bài thơ:1. Nội dung và chủ đềTâm trạng và khát vọng của tuổi trẻ: Bài thơ mở đầu bằng việc miêu tả tâm trạng không yên của tuổi trẻ. Nguyễn Khoa Điềm thể hiện rằng tuổi trẻ không thể yên lòng khi chứng kiến sự đau thương và bất công của thời đại. Họ mang trong mình khát vọng mãnh liệt về tự do, hòa bình và công lý.Sự dấn thân và trách nhiệm: Bài thơ nhấn mạnh rằng tuổi trẻ phải gánh vác trách nhiệm lớn lao trong việc sửa đổi tình hình đất nước. Sự không yên của tuổi trẻ chính là động lực để họ hành động, đấu tranh và góp sức vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.Những nỗi lo lắng và băn khoăn: Bài thơ không chỉ tập trung vào niềm tin và hy vọng mà còn thể hiện những nỗi lo lắng và băn khoăn của tuổi trẻ. Nguyễn Khoa Điềm miêu tả những mâu thuẫn nội tâm và sự căng thẳng mà thế hệ trẻ phải đối mặt trong cuộc chiến đấu chống lại những thế lực xâm lược.2. Hình ảnh và ngôn ngữHình ảnh cụ thể và mạnh mẽ: Bài thơ dùng nhiều hình ảnh mạnh mẽ để diễn tả cảm xúc và khát vọng của tuổi trẻ. Những hình ảnh này giúp người đọc dễ dàng cảm nhận được sự căng thẳng, sự dấn thân và tinh thần trách nhiệm của các nhân vật trong bài thơ.Ngôn ngữ chân thành và trực tiếp: Nguyễn Khoa Điềm dùng ngôn ngữ chân thành, trực tiếp để thể hiện suy nghĩ và cảm xúc của tuổi trẻ. Ngôn từ trong bài thơ rất dễ tiếp cận, tạo ra một kết nối mạnh mẽ với người đọc và làm nổi bật những cảm xúc và suy tư của nhân vật.3. Tính chất và cảm xúcTính chất lãng mạn và sử thi: Bài thơ mang tính chất lãng mạn và sử thi, với sự kết hợp giữa những yếu tố cảm xúc cá nhân và bối cảnh lịch sử rộng lớn. Nguyễn Khoa Điềm khéo léo kết hợp giữa tình cảm cá nhân và trách nhiệm cộng đồng, làm nổi bật sự dấn thân và khát vọng của tuổi trẻ.Cảm xúc chân thành và mãnh liệt: Bài thơ thể hiện cảm xúc chân thành và mãnh liệt về sự không yên của tuổi trẻ, từ đó truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về tinh thần dấn thân và trách nhiệm. Nguyễn Khoa Điềm khéo léo diễn tả những cảm xúc này qua các hình ảnh và ngôn từ, tạo nên một tác phẩm đầy cảm hứng và ý nghĩa.4. Ý nghĩa và thông điệpSự dấn thân và trách nhiệm của tuổi trẻ: Bài thơ tôn vinh sự dấn thân và trách nhiệm của tuổi trẻ trong cuộc đấu tranh giành độc lập và tự do. Nó nhấn mạnh rằng sự không yên của tuổi trẻ là động lực thúc đẩy họ hành động và góp phần vào sự nghiệp giải phóng dân tộc.Khát vọng và hy vọng: Bài thơ truyền tải thông điệp về khát vọng mãnh liệt của tuổi trẻ và niềm tin vào một tương lai tươi sáng hơn. Dù đối mặt với khó khăn và thử thách, tuổi trẻ vẫn giữ vững niềm tin vào sự sửa đổi và thành công.Tóm lại: Bài thơ “Tuổi trẻ không yên” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm đầy cảm xúc và ý nghĩa, phản ánh tâm trạng và khát vọng của tuổi trẻ trong giai đoạn kháng chiến chống Mỹ. Với ngôn ngữ chân thành và hình ảnh mạnh mẽ, bài thơ không chỉ ghi lại những cảm xúc và suy nghĩ của thế hệ trẻ mà còn truyền tải thông điệp mạnh mẽ về tinh thần dấn thân và trách nhiệm trong cuộc đấu tranh giành tự do và hòa bình.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm

Bài thơ: Mẹ và quả

32

Mẹ và quả
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Những mùa quả mẹ tôi hái đượcMẹ vẫn trông vào tay mẹ vun trồngNhững mùa quả lặn rồi lại mọcNhư mặt trời, khi như mặt trăng.Lũ chúng tôi từ tay mẹ lớn lênCòn những bí và bầu thì lớn xuốngChúng mang dáng giọt mồ hôi mặnRỏ xuống lòng thầm lặng mẹ tôi.Và chúng tôi, một thứ quả trên đờiBảy mươi tuổi mẹ đợi chờ được háiTôi hoảng sợ ngày bàn tay mẹ mỏiMình vẫn còn một thứ quả non xanh?1982Nguồn: Thơ Nguyễn Khoa Điềm, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, NXB Văn học, 2012Đôi nét về bài thơ “Mẹ và quả”:Bài thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật trong phong trào thơ ca kháng chiến chống Mỹ, thể hiện sâu sắc tình cảm và suy tư của tác giả về mẹ, quê hương và sự hy sinh. Bài thơ không chỉ là sự tri ân đối với mẹ mà còn là một bài học về tình yêu thương, trách nhiệm và sự cống hiến.1. Nội dung và chủ đềTình mẹ và hình ảnh quả: Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh mẹ và quả, trong đó quả được coi như biểu tượng cho sự trưởng thành và thành quả từ tình yêu và công sức của mẹ. Hình ảnh mẹ gắn liền với công việc chăm sóc, nuôi dưỡng, còn quả tượng trưng cho thành quả của sự chăm sóc đó, đồng thời phản ánh sự phát triển và trưởng thành của con cái.Sự hy sinh và tình yêu của mẹ: Bài thơ tôn vinh sự hy sinh của mẹ, người đã dành cả cuộc đời mình để nuôi dạy con cái. Nguyễn Khoa Điềm thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với mẹ, nhấn mạnh rằng tình yêu và công sức của mẹ không chỉ tạo ra những thành quả cụ thể mà còn ảnh hưởng sâu rộng đến cuộc sống và tương lai của con cái.Khát vọng về sự đền đáp và tương lai: Mặc dù tác phẩm tập trung vào sự hy sinh của mẹ, nó cũng truyền tải khát vọng về việc những nỗ lực và sự hy sinh của mẹ sẽ được đền đáp xứng đáng. Bài thơ thể hiện niềm tin vào một tương lai tốt đẹp hơn, nơi mà công lao của mẹ sẽ được ghi nhận và tôn vinh.2. Hình ảnh và ngôn ngữHình ảnh cụ thể và gợi cảm: Bài thơ dùng hình ảnh sinh động của mẹ và quả để tạo ra những liên tưởng mạnh mẽ về tình yêu và công sức. Những hình ảnh này giúp người đọc dễ dàng cảm nhận được sự chăm sóc tận tụy của mẹ và thành quả từ sự chăm sóc đó.Ngôn ngữ chân thành và dễ hiểu: Nguyễn Khoa Điềm dùng ngôn ngữ đơn giản, chân thành nhưng chứa đựng nhiều cảm xúc và ý nghĩa sâu sắc. Ngôn từ trong bài thơ dễ tiếp cận và tạo ra một kết nối mạnh mẽ với người đọc, giúp truyền tải cảm xúc và thông điệp một cách rõ ràng.3. Tính chất và cảm xúcTính chất lãng mạn và nhân văn: Bài thơ mang tính chất lãng mạn và nhân văn, với sự chú trọng vào tình cảm cá nhân và giá trị đạo đức. Nguyễn Khoa Điềm không chỉ miêu tả hiện thực một cách chân thực mà còn thể hiện sự lạc quan và niềm tin vào giá trị của tình yêu và sự hy sinh.Cảm xúc chân thành và sâu lắng: Bài thơ thể hiện cảm xúc chân thành và sâu lắng về tình yêu mẹ và sự hy sinh của bà. Nguyễn Khoa Điềm khéo léo diễn tả những cảm xúc này qua các hình ảnh và ngôn từ, tạo nên một tác phẩm đầy cảm hứng và ý nghĩa.4. Ý nghĩa và thông điệpTôn vinh sự hy sinh của mẹ: Bài thơ tôn vinh sự hy sinh và tình yêu của mẹ, khẳng định vai trò quan trọng của bà trong cuộc đời mỗi con người. Nó nhấn mạnh rằng tình yêu và sự chăm sóc của mẹ là nguồn sức mạnh và động viên lớn lao trong cuộc sống.Khát vọng về sự đền đáp và tương lai: Bài thơ truyền tải thông điệp về khát vọng và niềm tin vào một tương lai tươi sáng hơn, nơi mà những nỗ lực và hy sinh sẽ được đền đáp. Nguyễn Khoa Điềm thể hiện niềm tin rằng tình yêu và sự hy sinh của mẹ sẽ có giá trị lớn lao và được ghi nhận trong tương lai.Tóm lại: Bài thơ “Mẹ và quả” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm đầy cảm xúc và ý nghĩa, phản ánh tình yêu sâu sắc và sự hy sinh của mẹ. Với ngôn ngữ chân thành và hình ảnh sinh động, bài thơ không chỉ ghi lại những cảm xúc và suy nghĩ của tác giả mà còn truyền tải thông điệp mạnh mẽ về tình yêu, sự hy sinh và khát vọng về một tương lai tốt đẹp.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)

Bài thơ: Mẹ và quả

Bài thơ: Sống

34

Sống
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Không thể nào chấp nhận sống:Cho dù được đặt hoa trước cửaHát véo von trên cánh đồngThắp hương người dưới mộThiệp hồng như chim bayĐồng tiền chuồi qua khung cửa.Không thể nào chấp nhận sống:Với lời cầu xin, lời doạ nạtCon người luôn đi sau thời gianĐể thời gian chỉ còn báo mộngKhông thể nào bưng hai tayMột bình an đặng sốngKhông thể nào cúi đầuNhìn ngón chân bất lực.Không thể nào chấp nhận sống:Mà không biết mình về đâuKhông biết mình có thể làm gìBuồn vui theo kẻ khác.Không thể nào chấp nhận sống:Trong sợ hãi, trong lọc lừaChẳng nhớ tim mình còn đập.Không thể nào chấp nhận sống:Khi mình chưa là mìnhTrống trơ như vực thẳm…Ngày ta sốngKhi mình là sự sốngTừ ra đi đến trở vềTừ hư vô đến bụi đờiKim cương bất hoại.Nguồn: Hội Nhà văn Việt Nam, ngày 6-6-2016Đôi nét về bài thơ “Sống”:Bài thơ “Sống” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật trong nền thơ Việt Nam hiện đại. Được viết trong thời kỳ đất nước đang trong quá trình đổi mới, bài thơ thể hiện một cái nhìn sâu sắc về cuộc sống, con người và trách nhiệm của mỗi cá nhân trong xã hội.Nội dung và ý nghĩa:Đề tài và Tinh thần: Bài thơ tập trung vào vấn đề “sống” và ý nghĩa của việc sống. Nguyễn Khoa Điềm đặt ra câu hỏi lớn về mục đích và ý nghĩa của cuộc sống. Thông qua việc mô tả những thực tại cuộc sống và những thách thức mà con người phải đối mặt, ông khuyến khích người đọc suy nghĩ sâu hơn về giá trị của cuộc sống.Tính hiện thực và nhân văn: Nguyễn Khoa Điềm không chỉ nêu ra những khó khăn và thử thách mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của sự đấu tranh và nỗ lực. Bài thơ có thể được xem là một lời kêu gọi đến sự tự giác, lòng kiên trì và tinh thần trách nhiệm của mỗi người đối với cuộc sống và cộng đồng.Hình ảnh và biểu tượng: Bài thơ dùng nhiều hình ảnh mạnh mẽ và biểu tượng để làm rõ ý tưởng. Các hình ảnh trong bài thơ thường gợi đến sự vật cụ thể trong cuộc sống hàng ngày, nhưng chúng lại mang một ý nghĩa sâu xa hơn, phản ánh những suy tư và cảm xúc của con người về cuộc đời.Phong cách và kỹ thuật:Ngôn ngữ và hình thức: Ngôn ngữ trong bài thơ thường rất trực diện và giàu cảm xúc. Nguyễn Khoa Điềm dùng lối viết giản dị nhưng sâu lắng để thể hiện quan điểm của mình một cách rõ ràng và chân thật.Nhịp điệu và âm hưởng: Nhịp điệu của bài thơ có thể sửa đổi tùy thuộc vào từng đoạn, tạo ra sự linh hoạt và sự tương phản. Điều này góp phần làm nổi bật những ý tưởng chính và cảm xúc trong từng phần của bài thơ.Cấu trúc: Bài thơ được tổ chức theo một cấu trúc hợp lý, với các ý tưởng được phát triển một cách mạch lạc. Mỗi đoạn thơ mở ra một khía cạnh mới của vấn đề và kết thúc bằng những suy nghĩ sâu sắc, tạo nên một bức tranh toàn cảnh về cuộc sống.Nguyễn Khoa Điềm, với bài thơ “Sống”, không chỉ làm nổi bật những quan điểm cá nhân về cuộc sống mà còn góp phần vào việc khơi gợi và thúc đẩy sự suy tư sâu sắc trong xã hội.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm

Bài thơ: Viết cho lần cuối

24

Viết cho lần cuối
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Anh chẳng mong chôn vào đá, vào đồngChỉ có thể là đất đai thân thuộcSâu một thước với tứ chi còi cọcCũng đủ mời giun dế đến lai raiAnh chẳng thiêng, cũng chẳng doạ dẫm aiXin đừng ngại, ngọn cỏ hiền sẽ mọcTrên mặt đất, một dáng hình đã khuấtTrong mây chiều hay sương sớm maiPhải không em, chỉ nỗi khát làm ngườiAnh đã chọn với hai hàng nước mắtKhi cái chết làm phép trừ vô cựcAnh là anh, mãi mãi vẫn là anh…Nguồn: Hội Nhà văn Việt Nam, ngày 6-6-2016Đôi nét về bài thơ “Viết cho lần cuối”:Bài thơ “Viết cho lần cuối” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm đầy cảm xúc, thể hiện những suy tư sâu lắng về tình yêu, cuộc sống, và những ký ức không thể quên. Đây là một trong những bài thơ nổi bật của Nguyễn Khoa Điềm, thể hiện phong cách và tâm trạng riêng của ông.Nội dung và ý nghĩa:Tình yêu và chia ly: Bài thơ thường thể hiện cảm giác chia ly và nuối tiếc trong tình yêu. Nguyễn Khoa Điềm khai thác chủ đề này một cách chân thành và sâu sắc, thể hiện nỗi đau và sự tiếc nuối khi phải chia xa người mình yêu thương. Điều này không chỉ phản ánh tình cảm cá nhân mà còn có thể gợi lên những cảm xúc chung của nhiều người khi đối mặt với sự chia ly.Ký ức và nỗi niềm: Bài thơ cũng khám phá các ký ức và nỗi niềm của nhân vật trữ tình. Những ký ức về tình yêu và những khoảnh khắc đã qua được tái hiện một cách sống động, phản ánh sự ám ảnh và khắc khoải của nhân vật về quá khứ.Tầm quan trọng của việc nói lời từ biệt: Tựa đề “Viết cho lần cuối” gợi ý rằng đây là những lời từ biệt, những cảm xúc cuối cùng mà tác giả muốn gửi gắm. Điều này làm nổi bật tầm quan trọng của việc hoàn thành những điều chưa nói và sự cần thiết của việc kết thúc một cách rõ ràng và trọn vẹn.Phong cách nghệ thuật:Ngôn ngữ và hình ảnh: Nguyễn Khoa Điềm dùng ngôn ngữ tinh tế và hình ảnh rõ nét để truyền tải cảm xúc. Hình ảnh trong bài thơ thường mang tính biểu cảm mạnh mẽ, giúp người đọc cảm nhận sâu sắc nỗi đau và niềm tiếc nuối của nhân vật trữ tình.Nhịp điệu và âm hưởng: Nhịp điệu của bài thơ có thể có sự sửa đổi linh hoạt, phản ánh tâm trạng và cảm xúc của tác giả. Âm hưởng của bài thơ thường mang một sắc thái buồn bã và trầm lắng, phù hợp với chủ đề tình yêu và chia ly.Cấu trúc và cách thể hiện: Bài thơ được tổ chức theo một cấu trúc mạch lạc, với các phần mở đầu, phát triển và kết thúc rõ ràng. Điều này giúp làm nổi bật những ý tưởng chính và cảm xúc của tác giả, đồng thời tạo nên một tổng thể thống nhất và dễ hiểu.Tổng kết: “Viết cho lần cuối” của Nguyễn Khoa Điềm không chỉ là một bài thơ về tình yêu và sự chia ly mà còn là một tác phẩm nghệ thuật phản ánh sự sâu lắng và tinh tế trong cách nhìn nhận cuộc sống và những cảm xúc cá nhân. Bài thơ này thể hiện khả năng của Nguyễn Khoa Điềm trong việc khai thác và truyền tải những cảm xúc tinh tế qua ngôn ngữ thơ ca.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Ảnh minh họa (nguồn Internet)

Bài thơ: Anh đợi

29

Anh đợi
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Đến sớm một ngàyVượt trước thôi đườngCao hơn thói thườngAnh đợiĐánh đổi một đờiCuối đất cùng trờiAnh đợiAnh tìm emTừ cõi hư vôĐến phiên chợ đờiÂm dương xanh thẳmThương nhớ bồi hồiAnh đợiVứt hết sách vởHai tay trụi trầnNúi cao anh trèoSông sâu anh lộiAnh đi tìm emMây chiều bạc tócThương nhớ lao lungMột thời trận mạcMột thời cấy trồngAnh là hạt thócEm là cánh đồngGieo bao thương nhớVẫn còn mênh môngCòn chăng điều tốtTrong cuộc đời này?Còn bao nồng mặnEm dành đôi ta?Ngàn năm, trăm nămAnh mong, anh đợi.Một ngày xuôi tayĐường xa để lạiAnh còn ngoái lạiNhững lời hôm qua:Anh đợi!Ngày 27-9-2006Nguồn: Thơ Nguyễn Khoa Điềm, tuyển tập 40 năm do tác giả chọn, NXB Văn học, 2012Đôi nét về bài thơ “Anh đợi”:Bài thơ “Anh đợi” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm nổi bật trong thơ ca Việt Nam hiện đại, thể hiện tâm trạng và cảm xúc của nhân vật trữ tình trong tình yêu và sự chờ đợi. Bài thơ mang đến một cái nhìn sâu sắc về những cung bậc cảm xúc và tâm tư của con người khi đối mặt với sự chia ly và mong mỏi đoàn tụ.Nội dung và ý nghĩa:Chủ đề chờ đợi và yêu thương: Bài thơ “Anh đợi” tập trung vào chủ đề sự chờ đợi trong tình yêu. Nhân vật trữ tình trong bài thơ đang chờ đợi người yêu, thể hiện một tình yêu sâu đậm và chân thành. Sự chờ đợi này không chỉ là về thời gian mà còn là về những cảm xúc, ký ức và niềm tin vào một tương lai hạnh phúc.Tâm trạng và cảm xúc: Bài thơ khắc họa tâm trạng của nhân vật trữ tình một cách chân thật và sâu lắng. Sự chờ đợi không chỉ mang đến cảm giác đơn độc và lạc lõng mà còn thể hiện sự kiên trì và lòng chung thủy. Những cảm xúc này được diễn đạt qua những hình ảnh cụ thể và chân thực, làm nổi bật tính chất lãng mạn và sự hy sinh trong tình yêu.Sự hi vọng và niềm tin: Mặc dù đối mặt với sự chia ly và khó khăn, nhân vật trữ tình vẫn giữ niềm tin và hy vọng vào một ngày đoàn tụ. Điều này thể hiện sự mạnh mẽ và quyết tâm của nhân vật, đồng thời phản ánh niềm tin vào giá trị của tình yêu và sự kết nối giữa hai người.Phong cách nghệ thuật:Ngôn ngữ và hình ảnh: Nguyễn Khoa Điềm dùng ngôn ngữ tinh tế và hình ảnh rõ ràng để truyền tải cảm xúc của nhân vật. Các hình ảnh trong bài thơ thường mang tính biểu cảm cao, giúp người đọc cảm nhận được sự chân thành và sâu lắng trong tình yêu và sự chờ đợi.Nhịp điệu và âm hưởng: Nhịp điệu của bài thơ có thể linh hoạt, phản ánh các giai điệu cảm xúc khác nhau từ nỗi đau đến sự hy vọng. Âm hưởng của bài thơ thường mang sắc thái của sự kiên nhẫn và mong mỏi, tạo nên một không khí đầy cảm xúc và chân thành.Cấu trúc và cách thể hiện: Bài thơ được cấu trúc mạch lạc với các đoạn rõ ràng, giúp làm nổi bật sự phát triển của cảm xúc từ sự chia ly đến sự chờ đợi và niềm tin vào tương lai. Cách thể hiện này giúp người đọc dễ dàng theo dõi và cảm nhận được ý nghĩa sâu sắc của bài thơ.Tổng kết: “Anh đợi” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm thơ ca đầy cảm xúc, khắc họa rõ nét những cảm xúc và tâm trạng của nhân vật trữ tình trong tình yêu và sự chờ đợi. Bài thơ không chỉ mang đến một cái nhìn sâu sắc về tình yêu mà còn thể hiện tài năng của Nguyễn Khoa Điềm trong việc truyền tải những cảm xúc tinh tế và chân thành qua ngôn ngữ thơ ca.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm (bên trái)

Bài thơ: Thời đại Hồ Chí Minh

24

Thời đại Hồ Chí Minh
Thơ: Nguyễn Khoa Điềm

Khi những anh hùng ngẩng cao đầu ngã xuốngMiệng hô vang Hồ Chí Minh, Hồ Chí MinhLịch sự như một con tài cất tiếng còi cháy bỏngBáo ga này ga Hồ Chí MinhKhi đoán cháu con lại nối tiếp cha anhTiến trên đường Hồ Chí Minh đuổi giặcLịch sử sẽ khởi hành trên con đường ngắn nhấtVào tương lai thơi đại Hồ Chí MinhKhi những em bé đến trường trong tình thương bè bạnNhững dân tộc vùng cao viết chữ cụ Hồ trong núi bắngLịch sử sẽ lật từng trang nhanhTrong ánh sáng thời đại Hồ chí MinhTừ đau thương ta đứng dạy quên mìnhLẽ sống là con đường diệt MỹDáng vóc lớn khi ta cầm vũ khíViệt Nam hùng vĩ nước non nàyTrên đất nước nghìn năm những nông dân lại tập cấy càyNhà bác học phải nghĩ suy từ ba sào chua mặnNăm tấn thóc để làm thép gang mặt trậnCũng là bài ca theo suốt những đoàn quânTa lại có tình yêu sáng ngời hơn trăm nét hoa vănCó nỗi vui một câu ca dao, một trang Kiều mơ ướcCó trời xanh Ba Đình ai cũng nhìn ngắm đượcCó đời ta trọn vẹn giữa đời dânTa thêm yêu tin mỗi thước đất ta nằmĐường ra trận ta thương từng bóng láNgủ hầm sâu ta quý từng lớp gióĐất nước này ta yêu ta thânÔi đất nước Hồ Chí MinhChưa bao giờ nghĩ suy của ta cao rộng thếTừ việc đầu tiên là việc đuổi Mỹ dựng nhàCho đến việc dạy em bé đừng đi chân khôngVà chuyện riêng sinh đẻBa mươi triệu người dân lo toan bằng tấm lòng người cha, người mẹThời đại Hồ Chí Minh chúng taSung sướng thay mỗi người dân đều được thấy Bác HồCàng nhớ dáng những vua Hùng thời lập nướcBốn ngàn năm nghĩa là bốn ngàn năm có đượcMột bây giờ thời đại Hồ Chí MinhÔi ta đã góp những chiếc nôi ngày nhân loại khai sinhNay đã góp máu xương chọ trọn ngày chiến thắng.Những Việt Nam xanh màu trên châu Phi cát trắngNhững Việt Nam khoác súng tường trên châu Mỹ La-tinhNhững Việt Nam chân lý Hồ Chí MinhÔi Hồ Chí Minh, Hồ Chí Minh…Điệp khúc lớn những mùa thu ra trậnChúng con đi bát ngát tự hàoMảnh trời xanh sau rừng biếc bay caoNhư tay bác như tay thời đại vẫyĐường giải phóng dù gian lao máu chảyChúng con đi bền bỉ sức thanh xuânĐang lớn lên như Phù Đổng trăm lầnQuyết đánh thắng bầy hung nô thể kỉQuyết thắp sáng trong tầm cao ý chíChân lý người k có gì không có gì quý hơnĐộc lập tự do, Hồ Chí Minh thời đại sáng tên ngườiNội dung bài thơ chép theo lời ngâm của NSUT Linh Nhâm trên chương trình Tiếng thơ của Đài Tiếng nói Việt Nam.Đôi nét về bài thơ “Thời đại Hồ Chí Minh”:Bài thơ “Thời đại Hồ Chí Minh” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm tiêu biểu trong thơ ca hiện đại Việt Nam, thể hiện sự tôn vinh và chiêm nghiệm về thời đại và sự lãnh đạo của Hồ Chí Minh. Bài thơ này không chỉ phản ánh tâm trạng của tác giả mà còn mang đến cái nhìn sâu sắc về quá trình lịch sử và những giá trị cốt lõi mà Hồ Chí Minh đại diện.Nội dung và ý nghĩa:Tôn vinh Hồ Chí Minh và thời đại của Người: Bài thơ thể hiện lòng tôn kính và sự ngưỡng mộ sâu sắc đối với Hồ Chí Minh, một nhân vật lịch sử vĩ đại của Việt Nam. Nguyễn Khoa Điềm dùng hình ảnh và biểu tượng để phản ánh vai trò quan trọng của Hồ Chí Minh trong việc dẫn dắt dân tộc Việt Nam qua các giai đoạn khó khăn.Chiêm nghiệm về thời đại: Tác phẩm không chỉ ca ngợi Hồ Chí Minh mà còn làm nổi bật những đặc trưng của thời đại Hồ Chí Minh. Bài thơ khám phá những giá trị và thành tựu của thời đại này, đồng thời nêu bật những thử thách và cơ hội mà đất nước đối mặt trong quá trình xây dựng và phát triển.Tư tưởng và lý tưởng: Bài thơ phản ánh những tư tưởng và lý tưởng mà Hồ Chí Minh đại diện, bao gồm tinh thần đấu tranh, lòng yêu nước, và khát vọng xây dựng một xã hội công bằng và tiến bộ. Nguyễn Khoa Điềm làm rõ những ảnh hưởng lâu dài của những lý tưởng này đối với xã hội và văn hóa Việt Nam.Phong cách nghệ thuật:Ngôn ngữ và hình ảnh: Nguyễn Khoa Điềm dùng ngôn ngữ mạnh mẽ và hình ảnh sinh động để thể hiện sự tôn vinh và chiêm nghiệm. Các hình ảnh trong bài thơ thường mang tính biểu cảm cao, giúp người đọc hình dung rõ nét về thời đại và vai trò của Hồ Chí Minh.Nhịp điệu và âm hưởng: Nhịp điệu của bài thơ có thể mang tính nhạc điệu và cảm xúc, phản ánh sự trang trọng và sâu lắng trong việc ca ngợi và chiêm nghiệm. Âm hưởng của bài thơ thường tạo ra một cảm giác trang nghiêm và tự hào.Cấu trúc và cách thể hiện: Bài thơ được tổ chức theo cấu trúc rõ ràng, với các phần mở đầu, phát triển và kết thúc mạch lạc. Cách thể hiện này giúp làm nổi bật những ý tưởng chính và cảm xúc của tác giả, đồng thời tạo nên một bức tranh tổng thể về thời đại Hồ Chí Minh.Tổng kết: “Thời đại Hồ Chí Minh” của Nguyễn Khoa Điềm là một tác phẩm thơ ca có ý nghĩa sâu sắc, thể hiện lòng tôn kính và sự chiêm nghiệm về một nhân vật lịch sử vĩ đại và thời đại mà ông đại diện. Bài thơ không chỉ ca ngợi Hồ Chí Minh mà còn phản ánh những giá trị và thành tựu của thời đại Hồ Chí Minh, đồng thời thể hiện tài năng của Nguyễn Khoa Điềm trong việc truyền tải những cảm xúc và tư tưởng qua ngôn ngữ thơ ca.

Ảnh minh họa (nguồn Internet)
Ảnh minh họa (nguồn Internet)

Phong cách thơ Nguyễn Khoa Điềm?

0

Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ quan trọng của nền thơ ca hiện đại Việt Nam. Phong cách thơ của ông có nhiều đặc điểm nổi bật, tạo nên sự khác biệt và ảnh hưởng sâu rộng trong lòng độc giả. Dưới đây là những nét chính trong phong cách thơ của Nguyễn Khoa Điềm:Nội dung và chủ đề:Tư tưởng và tình cảm: Thơ của Nguyễn Khoa Điềm thường chứa đựng những tư tưởng sâu sắc về cuộc sống, tình yêu, và trách nhiệm xã hội. Ông khai thác các chủ đề lớn như lịch sử, cách mạng, và tình yêu quê hương một cách chân thành và sâu lắng.Lịch sử và chính trị: Nguyễn Khoa Điềm có nhiều bài thơ phản ánh các vấn đề lịch sử và chính trị của Việt Nam. Ông thể hiện sự quan tâm đến các sự kiện lịch sử, các nhân vật vĩ đại, và thời đại Hồ Chí Minh, nhấn mạnh tầm quan trọng của lịch sử trong việc hình thành bản sắc và giá trị của dân tộc.Nhân văn và xã hội: Các tác phẩm của ông thường mang yếu tố nhân văn cao, thể hiện sự quan tâm đến con người và xã hội. Ông khám phá các vấn đề về con người, tình yêu, và trách nhiệm trong xã hội, tạo ra một cái nhìn sâu sắc và nhân văn.Ngôn ngữ và hình ảnh:Ngôn ngữ tinh tế và sâu lắng: Nguyễn Khoa Điềm dùng ngôn ngữ thơ ca với sự tinh tế và chọn lọc. Ông thường dùng từ ngữ có sức gợi, giàu hình ảnh và cảm xúc, giúp người đọc cảm nhận được chiều sâu và sắc thái của nội dung.Hình ảnh biểu cảm: Thơ của ông thường có những hình ảnh mạnh mẽ và biểu cảm, gợi lên các cảm xúc và suy nghĩ sâu sắc. Những hình ảnh trong thơ của Nguyễn Khoa Điềm thường mang tính chất tượng trưng và dễ gây ấn tượng.Cấu trúc và hình thức:Cấu trúc mạch lạc: Bài thơ của Nguyễn Khoa Điềm thường được tổ chức theo một cấu trúc rõ ràng và mạch lạc, với các phần mở đầu, phát triển và kết thúc rõ ràng. Điều này giúp làm nổi bật các ý tưởng và cảm xúc trong bài thơ.Nhịp điệu và âm hưởng: Nhịp điệu trong thơ của ông có thể sửa đổi linh hoạt tùy thuộc vào nội dung và cảm xúc mà ông muốn truyền tải. Âm hưởng của bài thơ thường phản ánh những sắc thái cảm xúc khác nhau từ trang nghiêm, xúc động đến nhẹ nhàng.Tinh thần và tư tưởng:Lòng yêu nước và tự hào dân tộc: Nguyễn Khoa Điềm thể hiện rõ lòng yêu nước và tự hào dân tộc trong nhiều tác phẩm của mình. Ông ca ngợi lịch sử, văn hóa, và tinh thần đoàn kết của dân tộc Việt Nam, đồng thời thể hiện sự trân trọng đối với các nhân vật lịch sử và thành tựu của đất nước.Suy tư và triết lý: Tác phẩm của Nguyễn Khoa Điềm thường mang tính chất suy tư và triết lý, với những câu hỏi lớn về cuộc sống, con người và ý nghĩa của sự tồn tại. Ông không ngại đặt ra những vấn đề sâu sắc và thách thức người đọc suy nghĩ về các vấn đề tồn tại và giá trị của cuộc sống.Tổng kết: Phong cách thơ của Nguyễn Khoa Điềm là sự kết hợp hài hòa giữa ngôn ngữ tinh tế, hình ảnh biểu cảm và tư tưởng sâu sắc. Ông không chỉ tập trung vào việc truyền tải các cảm xúc và suy tư cá nhân mà còn khai thác các chủ đề lớn về lịch sử, xã hội và nhân văn, tạo nên những tác phẩm có giá trị nghệ thuật và tư tưởng cao.