Truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao được hướng dẫn tìm hiểu trong chương trình Ngữ Văn lớp 8.
Soạn bài Lão Hạc
Trường Hải Tiến Giang sẽ giới thiệu tài liệu Soạn văn 8: Lão Hạc, cung cấp những kiến thức dành cho các bạn học sinh. Các bạn học sinh có thể tham khảo ngay sau đây.
Soạn bài Lão Hạc
1. Chuẩn bị
– Tóm tắt nội dung văn bản: Lão Hạc là một người nông dân nghèo khổ. Lão có một đứa con trai nhưng vì nhà nghèo, không có tiền lấy vợ nên bỏ đi đồn điền cao su. Cả gia tài của lão chỉ có mảnh vườn vốn là của hồi môn của con trai và con chó Vàng sống cùng để bầu bạn. Sau trận ốm thập tử nhất sinh, nhà lão không còn gì để ăn. Lão đành phải bán con Vàng đi. Số tiền bán chó và bán mảnh vườn, lão đem gửi ông giáo và nhờ khi nào anh con trai về sẽ trao lại cho anh. Còn bản thân thì đến xin Binh Tư một ít bả chó, nói dối là để đánh bả con chó nhưng thực ra là để tự tử.
– Các nhân vật gồm: lão Hạc, ông giáo, con Vàng, Binh Tư, anh con trai, vợ ông giáo
– Đề tài: Người nông dân nghèo đói bị vùi dập
– Nhan đề “Lão Hạc”: thể hiện được đối tượng chính của tác phẩm là lão Hạc, đại diện cho những người nông dân có số phận nghèo khổ trước Cách mạng.
– Nam Cao, tên khai sinh là Trần Hữu Tri. Quê ở làng Đại Hoàng, phủ Lý Nhân (nay là xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân), tỉnh Hà Nam. Ông là nhà văn hiện thực xuất sắc với những truyện ngắn, truyện dài chân thực viết về hai mảng đề tài chính: người nông dân nghèo đói bị vùi dập và người trí thức nghèo, sống mòn mỏi bế tắc trong xã hội xưa cũ.
2. Đọc hiểu văn bản
Câu 1. Đoạn văn “Tôi cũng ngồi lặng lẽ […] tôi quý năm quyển sách của tôi…” thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật nào?
Đoạn văn thuật lại những sự kiện liên quan đến nhân vật ông giáo.
Câu 2. Đoạn văn này giúp em hiểu thêm được gì về hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc?
Hoàn cảnh của nhân vật lão Hạc: nghèo khổ, không có tiền lo cho con trai cưới vợ
Câu 3. Những lời nói của lão Hạc với “cậu Vàng” thể hiện điều gì?
Những lời nói của lão Hạc với “cậu Vàng” thể hiện tình yêu của lão Hạc dành cho chó của mình, nỗi nhớ người con trai.
Câu 4. Câu nói của lão Hạc “chua chát” ở chỗ nào?
Lão Hạc nói về kiếp người khốn khổ của mình.
Câu 5. Qua những việc nhờ ông giáo, nhân vật lão Hạc đã thể hiện được đặc điểm nào?
Lão Hạc là một người giàu tình yêu thương, luôn lo nghĩ cho người khác.
Câu 6. Những từ ngữ nào thể hiện sự nhún nhường hết mức của lão Hạc?
Tôi cắn rơm cắn cỏ tôi lạy ông giáo!
Câu 7. Lời tâm sự của nhân vật ông giáo ở đây là nói với ai?
Tự nói với chính mình
Câu 8. Điều gì khiến ông giáo thấy “Cuộc đời quả thật cứ mỗi ngày một thêm buồn…”?
Ông giáo nghĩ rằng lão Hạc vốn là người đáng kính nay lại theo gót Binh Tư để kiếm cái ăn.
3. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Tóm tắt truyện Lão Hạc trong khoảng 10 – 15 dòng.
Lão Hạc là một người nông dân hiền lành, lương thiện. Vợ lão mất sớm, lão có một đứa con trai nhưng vì nhà nghèo, không có tiền lấy vợ nên bỏ đi đồn điền cao su. Cả gia tài của lão chỉ có mảnh vườn vốn là của hồi môn của con trai và con chó Vàng sống cùng để bầu bạn. Sau trận ốm thập tử nhất sinh, lão không còn đủ sức để đi làm thuê. Dần dần, của cải trong nhà cũng hết. Lão đành phải bán con Vàng đi. Sau khi bán con Vàng, lão Hạc vô cùng buồn bã và đau đớn. Số tiền bán chó và bán mảnh vườn, lão đem gửi ông giáo và nhờ khi nào anh con trai về sẽ trao lại cho anh. Còn bản thân thì đến xin Binh Tư một ít bả chó, nói dối là để đánh bả con chó nhưng thực ra là để tự tử.
Câu 2. Truyện có những nhân vật nào đáng chú ý? Phần 1 và 2 (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò như thế nào đối với phần sau của truyện?
– Truyện có những nhân vật đáng chú ý: Lão Hạc, ông giáo, cậu Vàng.
– Phần 1 và 2 (in chữ nhỏ) mở đầu văn bản có vai trò dẫn dắt, giới thiệu và kết nối đối với phần sau của truyện, giúp người đọc hiểu rõ hơn về câu chuyện và nội dung ở các phần sau của văn bản.
Câu 3. Phân tích nhân vật lão Hạc:
Hoàn cảnh lão Hạc trong truyện có gì đặc biệt? Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ai?
Phân tích diễn biến hành động, tâm trạng của lão Hạc sau khi bán con chó vàng. Theo em, nguyên nhân nào khiến lão Hạc có hành động và tâm trạng như vậy?
Trước khi chết, lão Hạc đã chuẩn bị những gì? Tìm các chi tiết miêu tả cái chết của lão Hạc. Từ các chi tiết đó, em có suy nghĩ như thế nào về nhân vật này?
Gợi ý:
a.
– Hoàn cảnh của lão Hạc:
- Một ông nông dân già yếu, không nơi nương tựa: sống một mình, tự kiếm ăn nuôi thân, con trai bỏ đi đồn điền cao su.
- Sau một trận ốm, trong nhà không còn gì để ăn, lão quyết định bán cậu Vàng – kỉ vật mà anh con trai để lại, không chỉ là một con vật mà còn giống như một người bạn.
– Người đọc biết được hoàn cảnh ấy qua lời kể của ông giáo.
b.
– Diễn biến tâm trạng sau khi bán con chó Vàng:
- Sáng hôm sau, lão Hạc sang nhà ông giáo kể lại toàn bộ sự việc.
- Cố làm ra vẻ vui mừng: “Cậu Vàng đi đời rồi ông giáo ạ”, nhưng thực ra lão cười như mếu và đôi mắt ầng ậc nước.
- “Mặt lão đột nhiên co rúm lại, những nếp nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra”
- Lão hu hu khóc…
- Tự trách bản thân mình đã già rồi còn đi lừa một con chó: “Khốn nạn… Ông giáo ơi!… như thế này à?”
- Chua chát bảo với ông giáo: “Kiếp con chó là kiếp khổ thì ta phải hóa kiếp cho nó…”
- Lão cười và ho sòng sọc, Lão nói xong lại cười đưa đà… Nụ cười có lẽ để nén đi nỗi đau đơn khi mất đi “người bạn” duy nhất.
– Nguyên nhân: tình cảm dành cho con chó Vàng, xót xa trước hoàn cảnh của bản thân.
c.
– Trước khi chết, lão Hạc đã nhờ ông giáo:
- Trong nom hộ mảnh vườn, khi thằng con trai về sẽ giao lại cho nó.
- Mang hết tiền dành dụm được nhờ ông giáo giữ hộ để khi mình chết thì nhờ ông giáo và bà con lo liệu ma chay cho mình.
– Cái chết của lão Hạc:
- Lão đến xin Binh Tư một ý bả chó và nói dối rằng dạo này có con chó hay đến vườn nhà lão nên muốn đánh bả nó. Nếu được lão sẽ mời hắn uống rượu.
- Nhưng thực ra lão Hạc dùng số bả chó ấy để tự tử.
- Hình ảnh lão Hạc khi chết đầy ám ảnh: “Lão Hạc đang vật vã trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Lão tru tréo, bọt mép sùi ra, khắp người lão chốc chốc lại bị giật mạnh một cái. Lão vật vã đến hai giờ đồng hồ mới chết.”
=> Cái chết dữ dội, đau đớn và thê thảm của một con người lương thiện.
Câu 4. Em có nhận xét gì về nhân vật ông giáo (hoàn cảnh, suy nghĩ, thái độ, tình cảm dành cho lão Hạc,…)? Chỉ ra vai trò của nhân vật này trong văn bản.
– Hoàn cảnh: cuộc sống nghèo khổ, vất vả nên phải dứt ruột bán đi những thứ vô cùng quý giá với bản thân
– Thái độ: có sự đối chiếu giữa hoàn cảnh của bản thân với hoàn
cảnh của lão Hạc.
– Suy nghĩ: có những bình luận, đánh giá khá sắc sảo, tinh tế về những chuyện lão Hạc kể hoặc những điều biết về lão Hạc.
– Tình cảm dành cho lão Hạc:
- Ban đầu có vẻ dửng dưng, thờ ơ khi nghe chuyện lão Hạc muốn bán chó và tâm sự về con trai.
- Đồng cảm, thương xót khi lão Hạc chia sẻ về việc đã bán chó
- Buồn bã, khó hiểu khi lão Hạc từ chối sự giúp đỡ.
- Có đôi chút nghi ngờ, thất vọng khi nghe Binh Tư kể chuyện lão Hạc xin bả chó.
- Xót xa khi chứng kiến cái chết của lão Hạc
– Vai trò của nhân vật: người kể chuyện, chứng kiến và tham gia vào câu chuyện.
Câu 5. Theo em, với truyện ngắn Lão Hạc, Nam Cao đã gửi gắm những điều gì khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945?
Khi viết về người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám 1945, Nam Cao đã gửi gắm: nỗi niềm cảm thông, xót xa cho số phận của người nông dân; trân trọng, ca ngợi những con người dù trong hoàn cảnh khó khăn vẫn giữ được tấm lòng trong sáng, nhân cách tốt đẹp.
Câu 6. Chỉ ra những yếu tố nghệ thuật đặc sắc của truyện ngắn Lão Hạc. Trong đó, em ấn tượng nhất với yếu tố nào? Vì sao?
- Nghệ thuật: dùng ngôi kể thứ nhất, miêu tả tâm lí nhân vật, khắc họa nội tâm nhân vật
- Ấn tượng với yếu tố: miêu tả thành công diễn biến tâm lí nhân vật giúp thể hiện được nhân vật một cách sâu sắc, sinh động hơn.
Câu 7. Trong truyện có nhiều đoạn văn mang tính triết lí về cuộc sống, con người. Em thích nhất đoạn văn nào? Vì sao?
Gợi ý:
– Đoạn văn yêu thích:
“Chao ôi! Đối với những người ở quanh ta, nếu ta không cố tìm mà hiểu họ, thì ta chỉ thấy họ gàn dở, ngu ngốc, bần tiện, xấu xa, bỉ ổi… toàn những cớ để cho ta tàn nhẫn; không bao giờ ta thấy họ là những người đáng thương: không bao giờ ta thương… Cái bản tính tốt của người ta bị những nỗi lo lắng, buồn đau ích kỷ che lấp mất.”
– Ý nghĩa thể hiện một cách nhìn người, nhìn đời và ứng xử trong cuộc sống:
- Con người luôn có những bản tính tốt đẹp mà chình những nỗi đau khổ đã làm che lấp đi điều ấy.
- Cần đặt mình vào hoàn cảnh của người khác để cảm thông và thấu hiểu cho họ.
Truyện ngắn Lão Hạc của Nam Cao được hướng dẫn tìm hiểu trong chương trình Ngữ Văn lớp 8.
